O Evropskoj uniji

Ukratko o Evropskoj uniji

EU se sastoji od država članica — 27 zemalja koje pripadaju Uniji — i njihovih državljana. Jedinstveno obilježje EU-a jeste da su sve te zemlje suverene, neovisne zemlje koje su dio svoje „suverenosti” ujedinile da bi stekle moć i prednosti koje donosi veličina. Ujedinjavanje suvereniteta u praksi znači da države članice prenose dio svojih ovlasti donošenja odluka na zajedničke institucije koje su osnovale da bi se odluke o posebnim pitanjima od zajedničkog interesa mogle donositi demokratski na nivou EU. Prema tome, sistem EU je negdje između potpunog saveznog sistema kakav postoji u Sjedinjenim Američkim Državama i sistema međuvladine saradnje kakav postoji u Ujedinjenim narodima.

EU je znatno napredovala od osnivanja 1950. godine. Izgradila je jedinstveno tržište proizvoda i usluga koje se prostire na 27 država članica sa više od 447 miliona građana koji se mogu slobodno kretati i stanovati gdje žele. Stvorio je jedinstvenu valutu — euro — koja je postala jedna od glavnih svjetskih valuta i koja jedinstveno tržište čini još učinkovitijim. EU je i najveći davatelj programa razvojne i humanitarne pomoći u svijetu. To su samo neka od dosad ostvarenih postignuća. Planovi EU za budućnost obuhvataju izvođenje Evrope iz postojeće ekonomske krize. EU predvodi borbu protiv klimatskih promjena i njihovih posljedica. Budući da planira i dalje rasti, pomaže susjednim zemljama da se pripreme za članstvo u EU te gradi zajedničku vanjsku politiku koja će doprinijeti širenju evropskih vrijednosti u svijetu.

Historija ugovora EU-a

Kada je Robert Schuman, francuski ministar vanjskih poslova, 1950. predložio integraciju industrija uglja i čelika zapadne Europe, njegove su ideje sljedeće godine ugrađene u Pariški ugovor i rođena je prethodnica EU – Evropska zajednica za ugalj i čelik. EU je od tada redovito ažurirala i proširivala ugovore radi osiguranja učinkovite politike i odlučivanja:

  • Pariški ugovor, kojim je utemeljena Evropska zajednica za ugalj i čelik, potpisan je u Parizu 18. aprila 1951. a stupio je na snagu 1952. Njegova je valjanost istekla 2002.
  • Rimski ugovori, kojima su osnovane Evropska ekonomska zajednica (EEZ) i Evropska zajednica za atomsku energiju (Euratom), potpisani su u Rimu 25. marta 1957. i stupili su na snagu 1958. godine.
  • Jedinstveni evropski akt(JEA) potpisan je u februaru 1986. i stupio je na snagu 1987.godine. Njime je izmijenjen Ugovor o EEZ-u i otvoren put ostvarenju jedinstvenog tržišta.
  • Ugovor o Evropskoj uniji— Maastrichtski ugovor — potpisan je u Maastrichtu 7. februara 1992. i stupio je na snagu 1993. godine. Njime je osnovana Evropska unija, Parlament je dobio veće ovlasti u postupku donošenja odluka i dodana su nova područja za saradnju.
  • Amsterdamski ugovorje potpisan 2. oktobra 1997. i stupio je na snagu 1999. godine. Njime su izmijenjeni prethodni ugovori.
  • Ugovor iz Nicepotpisan je 26. februara 2001. i stupio je na snagu 2003. godine. Njime je reorganiziran institucionalni sistem EU-a tako da se očuva efikasnost nakon novog vala proširenja 2004.
  • Lisabonski ugovorje potpisan 13. decembra 2007. i stupio je na snagu 2009. godine. Njime su pojednostavnjene metode rada i pravila glasanja, stvorena je institucija predsjednika Evropskog vijeća i uvedene su nove strukture kako bi EU postao snažniji faktor na globalnom nivou.

Ključni događaji u odnosima Bosne i Hercegovine i Evropske unije su:

  • 1997. – Vijeće ministara Evropske unije postavlja politike i ekonomske uslove za razvoj bilateralnih odnosa. Bosni i Hercegovini se pruža mogućnost korištenja autonomnih trgovinskih povlastica.
  • 1998. – Uspostavljanje EU/BiH Konsultativne radne grupe (Consultative Task Force-CTF) koja osigurava tehniiku i stručnu pomoć u području administracije, regulatornog okvira i politike.
  • Maj 1999. – Počinje Proces stabilizacije i pridruživanja (Stabilisation and Association Process- SAP). Proces stabilizacije i pridruživanja nudi jasnu mogućnost integracije za Bosnu i Hercegovinu kao i ostalih pet zemalja regije zapadnog Balkana u EU.
  • Juni 1999. – Pokrenute aktivnosti Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu, kojem je strateški cilj stabilizacija u jugoistočnoj Evropi putem približavanja zemalja regije evroatlanskim integracijama, te jačanja regionalne saradnje. U Sarajevu je u julu 1999. godine održan Samit šefova zemalja i vlada Evrope, Kanade, Japana i SAD-a na kome je podržano i ozvaničeno osnivanje Pakta stabilnosti za jugoistočnu Evropu.
  • Mart 2000. – Objavljena Mapa puta EU (Road Map). Ovaj dokument je definisao 18 ključnih uslova koje Bosna i Hercegovina treba da ispuni kako bi se pristupilo izradi Studije izvodljivosti (Feasibility Study) za otpočinjanje pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju (SSP).
  • – Uveden bescarinski pristup proizvoda iz Bosne i Hercegovine unutrašnjem tržištu Evropske unije (Autonomus Trade Measure – ATM).
  • Decembar 2000. – Vijeće Evropske unije je usvojilo Uredbu 2666/2000 o programu pomoći EU za obnovu, razvoj i stabilizaciju – CARDS (Community Assistance for Reconstruction, Development and Stabilisation). CARDS je bio program tehničke pomoći Evropske unije za obnovu, razvoj i stabilizaciju namijenjen Albaniji, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, BJR Makedoniji i Saveznoj Republici Jugoslaviji (Srbija i Crna Gora).
  • Mart 2003. – Rad na Studiji izvodljivosti je počeo. Evropska komisija je uručila Vijeću ministara BiH upitnik od 346 pitanja, koja su pokrivala oblast ekonomskog i političkog uredjenja BiH te ostalih oblasti, koje su relevantne za zaključivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridurživanju.
  • Novembar 2003. – Evropska komisija je usvojila ocjenu Studije izvodljivosti. Studija izvodljivosti identificirala je 16 prioritetnih oblasti u kojima bi suštinski reformski napredak bio osnova Evropskoj komisiji da preporuči Vijeću EU otvaranje pregovora sa BiH o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju.
  • Mart 2004. – Vijeće Evropske unije je usvojilo prvo Evropsko partnerstvo sa Bosnom i Hercegovinom.
  • Novembar 2005. – 25. novembra u Sarajevu su zvanično pokrenuti pregovori o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju.
  • Januar 2006. – Održana Prva plenarna runda pregovora o SSP-u između EU i BiH i Prvi plenarni sastanak Praćenja procesa reformi (Reform Process Monitoring – RPM), koje zamjenjuje dotadašnje Konsultativno radno tijelo; Vijeće Evropske unije je usvojilo drugo Evropsko partnerstvo sa Bosnom i Hercegovinom.
  • Januar 2007. – Uspostavljen instrument pretpristupne pomoći (Instrument for Pre-accession Assistance – IPA), namijenjen za sve pretpristupne aktivnosti, koje finansira Evropska komisija.
  • Februar 2008 – Vijeće Evropske unije je usvojilo treće Evropsko partnerstvo sa Bosnom i Hercegovinom.
  • Novembar 2007.: Okončani tehnički pregovori o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju, a parafiranje i potpisivanje zavisi od ispunjenja političkih uslova.
  • 4 decembar 2007. – Parafiran Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju.
  • Februar 2008. – februara potpisan Okvirni sporazum o pravilima saradnje za provedbu -finansijske podrške Evropske komisije BiH u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomoć (IPA).
  • Juni 2008. – 16. juna potpisan Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju.
  • juli 2008. – Privremeni sporazum o trgovini i trgovinskim pitanjima stupio na snagu.
  • Novembar 2008. – Održan prvi sastanak Privremenog odbora za stabilizaciju i pridruživanje, kao najvišeg tijela u okviru Procesu stabilizacije i pridruživanja, čiji je osnovni zadatak (zajedno sa 6 Privremenih pododbora), praćenje ispunjavanja obaveza određenih Privremenim sporazumom.
  • Juni 2011. – Održan prvi sastanak Strukturisanog dijaloga o pravosuđu između Bosne i Hercegovine i Evropske unije.
  • juni 2012. – Održan prvi sastanak Dijaloga na visokom nivou o procesu pristupanja BiH, kada je uručena Mapa puta za zahtjev za članstvo BiH u EU. Drugi sastanak je održan u novembru 2012. godine.
  • juli 2013.– Republika Hrvatska postaje 28. članica EU, a Bosna i Hercegovina po prvi put ima granicu sa jednom državom članicom Evropske unije.
  • Januar 2014.– EU je uspostavila novi Instrument pretpristupne pomoći IPA II za period 2014 – 2020.
  • juni 2015.– Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju između EU i Bosne i Hercegovine stupio na snagu.
  • februar 2016. –U skladu sa članom 49. Ugovora o Evropskoj uniji, BiH je u okviru holandskog predsjedavanja Vijećem EU podnijela formalni „Zahtjev za članstvo u EU“
  • septembar 2016. – Vijeće EU pozvalo Evropsku Komisiju da pripremi mišljenje o Zahtjevu BiH za članstvom u EU.
  • decembar 2016. – Uručen Upitnik EK
  • februar 2018. – Usvojena Strategija za Zapadni Balkan
  • februar 2018. – Uručeni odgovori BiH na Upitnik

Evropska Komisija je usvojila strategiju za „Vjerodostojnu perspektivu proširenja i pojačanu suradnju EU-a sa zapadnim Balkanom”, kojom se potvrđuje evropska budućnost regije kao geostrateško ulaganje u stabilnu, jaku i ujedinjenu Evropu koja se temelji na zajedničkim vrijednostima. U njoj se navode prioriteti i područja u kojima je potrebna veća zajednička suradnja te posebni izazovi s kojima se zapadni Balkan suočava, posebice potreba za temeljnim reformama i dobrosusjedskim odnosima.

Pogledajte više.